Зарина Абикенова: «Кәсіподақ көшбасшысы ретінде әйелдердің еңбек жағдайы, құқықтары мен мүмкіндіктеріне ерекше назар аударамын»
Зарина Әбікенова:
Тәжірибесі – Ақсу ферроқорытпа зауытында 11 жыл
Лауазымы – Ақсу ферроқорытпа зауытының екінші балқыту цехындағы эксперименталды-өндірістік учаскесінің кран жүргізушісі, «Қазхром ТҰК» АҚ-ның филиалы
Зарина Абикенова:
«Техникаға бала күнімнен қызығатынмын. Оның қалай жұмыс істейтіні, қалай құрылғаны және дәлдігі мені таңғалдыратын. Уақыт өте келе өндірісте жұмыс істеу арқылы жақсы нәтижелер көрсетіп, қоғамға пайда әкелуге болатынына көзім жетті. Кран жүргізушісі мамандығына алғаш рет өндірісте кранның қалай жұмыс істейтінін көргенде қызықтым, себебі бұл үлкен күш пен дәлдіктің үйлесімі еді. Шешімді бірден қабылдамадым, бірақ бұл мамандық туралы көбірек білген сайын, оның маған жақын екенін түсіне бастадым. Кранды алғаш рет дербес жүргізу өмірімдегі ең жауапты сәттердің бірі болды. Әлі күнге дейін қолым дірілдеп тұрғаны көз алдымда. Бірақ бұл бір жағынан өзіңмен мақтануға болатын сәттердің бірі еді. Мұндай қуатты техниканы басқарғанда өзімді осы істің білікті маманы сезінемін».
Зарина Абикенова:
«Менің негізгі міндетім – ауыр жүктерді көтеріп, орнын ауыстыру үшін кранды басқару. Ауыр жүкке балқытылған металл құйылған шөміштер мен металл дайындамалары жатады. Жұмысымыз аса жоғары дәлдік пен зейінді қажет етеді, себебі қателіктің салдары ауыр болуы мүмкін. Мен жұмыс істейтін бөлімше ыстық цехқа қарайды. Мұнда сұйық металды тасымалдау, шөміштерді көтеру мен жылжыту және құю үрдістері жүреді. Атап өткендей, бөлімшедегі қауіпсіздік пен тиімділікті қамтамасыз ету үшін маған және менің әріптестеріме зейін қойып, әр іске ұқыптылықпен қарау керек».
Заринаның әрбір жұмыс күні кішігірім бір рәсімнен басталады. Қандай десеңіз, Зарина әр таңды қауіпсіздік ережелерін іштей қайталаудан бастайды екен. «Қауіпсіздік бәрінен де маңызды дүние. Сондықтан 11 жыл өтсе де, жұмысқа келген сайын барлық ережелерді ойша бір шолып шығамын. Бұл өзімді және өзгелерді қорғаудың ең қарапайым жолы», – дейді ол.
Бірақ тек техниканы білу жеткіліксіз. Маңыздысы – ұжыммен бір толқында болу, тыңдай білу, нақты әрі орынды сөйлеу. «Әрине, техниканы меңгермей жұмыс істей алмайсың. Бірақ зейінді болу, стресске төзімді болу, және ұжыммен тіл табыса алу да тура сондай маңыздылыққа ие деп ойлаймын. Біз ұжым болып жұмыс істейміз, ал ұжым ішінде тіл табыспасақ немесе бір жақсы үйлесім болмаса, жұмыс жүрмейді ғой. Сол үшін бір-бірімізді тыңдап, керек кезде қысқа да нұсқа сөйлеуге дағдылану керек», – дейді Зарина.
Зарина үшін ұжым – бірге жұмыс істейтін адамдар емес, арқа сүйеуге болатын орта. Мұнда сенім де, жауапкершілік те ортақ. Бастысы – біріңе-бірің тірек болып, бір толқында жұмыс істей алу.
Зарина Абикенова:
«Менің әріптестерім ең алдымен маған бағыт көрсеткен адамдар. Бірінші күннен бастап қасымда жүріп, не істеу керек екенін түсіндірді, қателесуге мүмкіндік берді және сенім артты.
Мені қолдап-қолпаштап, маған шабыт берген бірнеше адам болды. Олардың сабырлылығы, көрегендігі және маған деген сенімі қиын сәттерде жолдан тайып кетпеуге көмектесті және өз-өзіме сенуді үйретті.
Меніңше, нағыз басшы деген тапсырма беріп жүретін адам емес. Ол өз ұжымымен бірге жүреді, қызметкерлердің сөзіне құлақ асады, шабыттандырады, қиын сәтте демеу бола алады және жауапкершілікті өз мойнына ала алады. Нағыз басшы үйренуден жалықпайды».
«Барлығы ұжым өміріне белсенді араласуымнан басталды. Шетте қалмауға тырыстым. Бірте-бірте әріптестерім маған кеңес сұрап, қолдау іздеп келе бастады. Осылайша кәсіподақтағы жұмысқа келіп қосылдым. Шынымды айтсам, бұл рөлді негізгі жұмысыма жалғасқан жауапкершілік деп қабылдаймын. Кәсіподақ көшбасшысы ретінде әйелдердің еңбек жағдайы, құқықтары мен мүмкіндіктеріне ерекша назар аударамын. Жұмыс жағдайының бәріне әділ болғанын қалаймын. Жабдық дұрыс істей ме, жарық жеткілікті ме, қорғаныс құралдары бар ма деген сұрақтардың бәріне назар аударамын. Нұсқаулық уақытылы өткізіліп тұруы керек. Себебі біз үшін қауіпсіздік ережелері жай құжат емес, өмір мен денсаулығымыздың негізі».
«Бүгінде ешкім әйелдердің кранда немесе ауыр өндірісте жұмыс істегеніне таң қалмайды. Қызметте өсуге мүмкіндік көбейіп жатыр» – дейді ол.
Егер елдегі өндіріс саласына өзгеріс енгізуге мүмкіндік берілсе, Зарина не істеуге болатынын жақсы біледі. «Мен ең алдымен әйелдерді қолдайтын арнайы бағдарламаларды енгізер едім. Еңбек қауіпсіздігіне көбірек мән беріп, әр жұмыс орны жаңа технологиямен жабдықталғанын қадағалайтын едім. Сонымен қатар жас мамандарды қолдайтын жүйелі тәлімгерлік бағдарламаларын іске қосу керек деп ойлаймын» – дейді Зарина.
Зарина техника жүргізу мен өндірістегі жұмыс «әйелдерге арналмаған сала» деген түсінік баяғыда ескіргеніне сенеді. Бірақ бұл көзқарас кейбір адамдардың мамандық таңдауына әлі де әсер етіп жатқанын байқапты.
Зарина Абикенова:
«Меніңше, бәрі таптаурындарға келіп тіреледі. Себебі біздің қоғамда «техника әйелдерге арналмаған» немесе «өндіріс әйел жүретін жер емес» деген түсінік әлі де бар. Ал шын мәнінде қыздарға мұндай мамандықтар туралы көбірек айту керек. Мысалдар көрсеткен жөн. Қыздар техникалық саланы таңдаудан қорықпауы керек. Жас қыздар біздің ортамызда өзіне сенімді және алған бетінен қайтпайтын әйелдер бар екенін білу керек деп ойлаймын. Егер ниет, білім және ұжымның қолдауы болса, әйел адам кез келген жұмысты атқара алады. Жынысы немесе жас деген зат маңызды емес, бастысы кәсібилік пен жауапкершілік».
Заринаның жастарға деген көзқарасы жылы және құрметке толы. Олардан бәсекелес емес, жаңа буынның әлеуетін көреді. «Қазіргі жастар алғыр, жаңа затты тез меңгереді. Ең бастысы сол күшті дұрыс бағыттай білу. Біздің ұжымда да жастар бар және олармен бірге жұмыс істеу қызық. Жастардың қандай тың көзқарас алып келетінін білсеңіз ғой» – дейді ол. Өзінің жас кезін және еңбек жолының алғашқы айларын есіне алып, Зарина отбасының қолдауы ерекше рөл атқарғанын айтады. Алғашында туыстары алаңдап, күмәнмен қараған, бірақ уақыт өте келе олар Заринаның негізгі тірегіне және қолдаушысына айналды. Бұл қолдау Заринаның алға жылжуына және сенімді болуына себепкер болды.
«Шыны керек, басында отбасым аздап уайымдады. Жақындарым бұл мамандықтың оңай емес екенін түсінді. Бірақ олар менің қандай адам екенімді жақсы біледі. Мен бір нәрсені шешіп қойсам, міндетті түрде соңына дейін барамын. Кейінірек менің жап-жақсы жұмыс істеп жүргенімді көріп, осы салаға қызығушылығымды байқаған соң, таңдауымды қабылдап, менімен мақтана бастады. Қазір әр жетістігіме қуанып, әрдайым қолдау көрсетіп отырады. Бұл қолдау мен үшін өте маңызды, себебі жақын адамдарымның сенімі маған күш береді.
Мені адамдар мен олардың хикаялары шабыттандырады. Отбасым шабыттандырады. Өзім жақсы көретін «Егер қиын болса, демек, өсіп келе жатырсың» деген қарапайым қағида бар. Қиын сәтте осы ойды және арман-мақсаттарымды есіме түсіремін. Соны ойлап, алға жылжимын. Ал ең басты шабыт беретін адам – анам. Оның мейірімі, қайсарлығы мен сабырлылығы мен үшін өмірлік бағдар, тура бір компас сияқты. Анам маған ешқашан берілмеуді, адамды сыйлауды және кез келген істі шын жүрекпен істеуді үйретті».
Ал жұмыстан шаршаған сәттерде Заринаға қайта қалпына келу үшін көп нәрсе қажет емес екен. Тек тыныштық, табиға және сәл ғана өз ойларымен жеке қалу жеткілікті. Ал асқақ армандарға келсек, Зарина өсу мен өзінен кейінгілерге жол ашуды қалайды.
Зарина Абикенова
«Бос уақытымды мүмкіндігінше пайдалы өткізуге тырысамын. Кітап оқимын, музыка тыңдаймын, кейде ойымды жинақтап, демалу үшін жай ғана серуендеймін. Шабыт болса, күнделік жазамын, болашақ жайлы ойлаймын және жаңа нәрсені үйренуге тырысамын.
Өз саламда өсіп, мықты маман болуды армандаймын. Жоғары білім алғым келеді. Болашақта техникалық салада маман болып, жас қыздарға қолдау көрсеткім келеді. Біздің қыздар техниканы таңдаудан қорықпаса екен деймін. Одан бөлек, мұхитты көргім келеді, себебі онда үнсіздік пен табиғаттың ұлылығын сезінуге болатына сенемін. Байкалға бір барып қайтсам деймін. Қазақстанның керемет жерлерін де қайта танып, аралап шыққым келеді. Бірақ ең бастысы – жақындарым аман болса, бақытты болса деймін. Нағыз бақыт сол ғой» – дейді Зарина.
Суреттер: Жания Фазылова
