Маңызды мәселе: Жыныстық ағарту жұмысы не үшін керек?

Елдана Ибраева

28 тамыз 2020

Осы жаз айының басында коуч әрі блогер Тамиля Анчуткина өз балаларына сатып алған кітаптары – тән, жыныстық жетілу, гигиена ерекшеліктері туралы пост жазған болатын. Бұл пост аяқ астынан блогерге қарсы сын, тіпті хейт тудырды. Бәрі де Шоқан Маратұлының Тамиляның постын жариялаған сторизінен, балалар үшін осындай мазмұнды кітап сатып алғандығын сынаудан басталды. Шоқан Маратұлы деп отырғанымыз жыныстық ағартуға қарсы шығуымен белгілі болып жүрген адам. Нәтижесінде Тамиля Анчуткина хейтке ілігіп, Шоқанның жазылушылары оған не бір жәбір сөздерін жаза бастады.

Өзінің сондай постарының бірінде Шоқан Маратұлы былай деп жазады (автордың пунктуациясы мен жазу стилі сақталған):

«10 жастағы бала үшін жыныстық ағарту бұл азғындық!

Баланың әуестігі саласының ерте шегіндірілген тежелуі мектептерде жыныстық ағарту барысында болуы сөзсіз. Бұл баланың зияткерлік және эмоциялық дамуы үшін қажетті күш-қуатын төменгі арнаға бағыттау.

Бұл балалыққа қарсы қылмыс, өйткені жастық шақтың ең басты уайымы мен өмірдегі ең бір керемет естелік, көбінесе некемен аяқталатын алғашқы романтикалық махаббат болып табылады.

Ресейлік көрнекті сексопотолог профессор Г.С. Васильченко былай деп жазады: Егер бозбала алғашқы махаббаттың романтикалық кезеңін бастан өткерммесе, оның одан әрі дамуы ТОЛЫҚҚАНДЫ ЕМЕС, болымсыз болады. Бозбалаға, егер жыныстық сипаттағы керек емес ақпарат (ЛГБТ, трангендерлер, т.т) кедергі келтіретін болса, осы кезеңді өткеру өте қиынға соғады.

Атақты психиатр Виктор Франкл мектепте алған жыныстық сипаттағы артық деректер көбіне психологиялық белсіздікке (импотенцияға) әкеліп соғады дейді. Бұл адамдар психиаторлардың жиі келетін пациенттері болса да олар тіптен сау адамдар болып шығады. Олардың психиаторларға жиі келуінің себебі де жастайынан керек емес ақпараттарды естігендерінде.

Ал жыныстық ағартушылық орынсыз жүктілік пен жыныстық жолмен берілетін түрлі инфекциялық аурулардан қорғайды деген бекершілік. Жыныстық ағарту сонау 60-70 жылдары енгізілген батыс елдерінің тәжірибесі зорлау, түсіктер мен түрлі жыныстық аурулар санының тіптен көбейіп кеткендігін көрсетіп отыр. Сондықтан да олар 20-30 жыл бұрын-ақ алған бағытты күрт өзгертіп, пәктік сабақтарын енгізу туралы айта бастады. Ал біздерде осынау білім беретін сэконд-хэндті енгізгісі келеді!

Бүгінде Германияда отбасы құрылмайды, балалар дүниеге келмейді. Біздерге де сол елдердегі секілді мигранттарды әкелсін дейсіздер ме? Мүмкін бұның астарында жасырын мақсат – жерімізді адамдардан тазарту тұрған шығар?

Егер Германияда бұндай бассыздық тоқтатылмаса, халқы түгел қырылып қалуы мүмкін.

Олардың жерлерін өзіндік тәртібі, ережесі мен дәстүрлі білім беру жүйесі бар басқа халықтар басып жатыр.

Әлбетте бұл , адамдарды адамдығынан айырып, жер шары тұрғындарын қысқартуға бағытталған.

Алайда, Қазақстанға халықтың көбейіп кету қаупі төнбейді! Бізге өз жерімізде өзге емес, өз адамдарымыздың өсіп-өнгені керек.

Мен ата-аналар мен адал шенділерді айналада болып жатқанды мойындап, өз балаларымызды осы ЖАМАНДЫҚТАН қорғауға шақырамын!

Біз осы тақырыпты бір қарапайым, бірақ ең маңызды сұрақ - жыныстық ағарту не үшін керек деген сұрақ қоя отыра зерттеуді шештік.

«Бізде үлкен мәселе бар– адамдар жыныстық ағарту дегеннің не екендігін түсінбейді деп ойлаймын. Мысалы, балаға оның денесі, тәні туралы, әйел мен ер адам тәндерінің арасындағы айырмашылық неде екендігін айтуымыз. Бұл ақпаратты бала жыныстық (сексуалдық) мағынада қабылдамайды (тек егерде ересек адам әдейілеп жыныстық (сексуалдық) мағынада бермесе). Және де жыныстық ағартушылық жастық кезеңге дейін ешқандай жыныстық таным бермейді. Бар болғаны денесі, тәні және оның шекарасы туралы ғана».

ЮНЕСКО жыныстық ағарту тақырыбына зерттеулер жүргізіп келеді. ЮНЕСКО дерегі бойынша жыныстық тәрбие – бұл тұрғындардың жыныстық және репродуктивтік саулығын жақсартуға ықпал ететін сапалы білімнің бір бөлігі болып саналады.  

БҰҰ дерегі бойынша жыл сайын дүние жүзінде 15-19 жас арасындағы 16 млн. қыз бала босанады екен. Жүктілік пен босану барысындағы асқыну осы жас тобындағылар арасындағы өлім себептерінің негізгі себебі болып отыр. Сондай-ақ, дүние жүзілік ұйым дерегі бойынша 15-24 жас арасындағы жастардың тек үштен бір бөлігі ғана АИТВ (ВИЧ) жұғу тәсілі мен осы аурудың алдын алу жолдары туралы біледі екен.

Жыныстық ағарту – осындай мәселелердің бірден бір шешімі. Сондай-ақ, мамандар мектеп жасына дейінгі балалар да өз тәні туралы бастапқы түсінігі болуы керек және де тиісу мен зорлық-зомбылық жағдайларын ажырата білуі керек деп санайды.

Біз гендерлік теңдік пен зорлық-зомбылықтың алдын алу бойынша сарапшы, TEDxAbayStWomen лицензиаты, ОФ SVET-тің тең құрылтайшысы Кирилл Флайменге түсініктеме беру турасында бірнеше рет хабарласып, бізге жыныстық ағарту не үшін керек деген сұрақ қойған болатынбыз:

«Біз ата-аналардың өз балаларын сексуалдық/жыныстық сауаттылыққа өзіміз үйрете алатын жағдайдамыз дегендерін жиі естиміз. Ал іс жүзінде ата-ананың көбі гигиенаны басқару мен жыныстық өмірдің қарапайым базалық құралдарын білмейтіндігін көреміз.

Мемлекеттік білім беру мекемелерімен жүйелі түрде таратылатын жыныстық ағартудағы ең маңыздысы– материалды дайындаушылардың, яғни оқытушылардың, әдіскерлердің, сексологтардың, психологтардың сараптамасы. Бұл сарапшылардың ата-аналарға қарағанда академиялық жүйелі тәжірибесі бар.

Жыныстық ағарту балалар мен жасөспірімдерге өз тәні мен өз қажеттілігін түсіне және сол күйінде қабылдай отырып, қауіпсіздікте өсуге көмектеседі. Және де осы мәселеде кезеңдік ыңғай өте маңызды – жыл өткен сайын ақпаратты біртіндеп, көбірек бере бастау керек. Балаға 2-3 жастан бастап-ақ тазалық туралы айтуға болады. Міндет – бала сырттан теріс, қауіпсіз емес немесе теріс ақпарат алмас үшін жыныстық ағарту туралы барлығын барынша ертерек айту. Мысалы, порноға қатысты - жасөспірімдер порно көреді, оны адамдар арасындағы жыныстық қатынастың әдеттегі бір нұсқасы деп қабылдайды.

Жыныстық ағартудың арқасында балалар тазалықтың не екендігін, репродуктивтік жүйе және оның ерекшеліктері, ЖҚАЖА (ЗППП) –мен орынсыз жүктіліктен қорғану әдістерін түсінетін болады және тән анатомиясын тереңірек біліп, өз тәнін сол қалпында қабылдап, қалай оны дамытып, қолдап отыру керектігін білетін болады. Балалар зорлық-зомбылық туралы, өздерін қорғау әдістерін және де зорлық-зомбылық жасалған болса, өзіне көмектесу тәсілдерін білетін болады.

Жыныстық ағарту сабақтары ерте жыныстық қатынасқа итермелемейді, керісінше, тек өмірді сапалы етуге, баланың жанын жаралайтын көптеген нәрселердің алдын алуға көмектеседі. Бала өседі және уақыты келгенде жыныстық қатынасқа түседі, ал жыныстық ағартудың міндеті бала тек қауіпсіз тәжірибе ала білуіне, сол тәжірибеден сынбай, сапалы жыныстық өмір сүруіне көмектесу. Жыныстық тәрбие сабақтары жыныстық қатынасқа шақыру емес, бұл сабақтарда өзінің білімсіздігінен бар өмірін бүлдірмей, қауіпсіздікте болуға көмектесуге үйрету болып табылады.

Суреттер Unsplash