ӨМIР

«Ғимараттағы дәретхананы мұғалімдер пайдаланады, ал қыздарды даладағы дәретханаға жібереді»: Қазақстандағы мектеп дәретханасының проблемалары туралы

Peremena.media сайтындағы біздің әріптестеріміз мектеп дәретханаларының сапасы туралы Toile ақпараттық науқанын бастады. Нәтижесінде мынадай жайттар анықталды: мектептегі антисанитарлық жағдай ең алдымен қыздардың денсаулығы мен оқу үлгеріміне зиян келтіреді.

Manshuq

Инфекция қаупі

Даладағы дәретхана, бөлек кабиналары жоқ және гигиеналық себезгісі дәретхана әрқашан бактериялық инфекция немесе зәр шығару жолдары инфекцияларының даму қатерін туғызады.

«Егер менде етеккір болса, біреу келіп, қасыма отырғанда өзімді жайсыз сезінемін. Біздің мектептің дәретханасында жуыну былай тұрсын, есікті жауып, гигиеналық төсенішті алаңдамай ауыстыру мүмкін емес. Сондықтан мектепте жүргенде мен оны қажетінше жиі емес, өте сирек ауыстырамын», –дейді қазақстандық мектептердің бірінде оқитын қыз.

Стресс және буллинг

Қолайлы жағдайы жоқ мектепте етеккір – үнемі мазасызданып отыруға себеп. Үзіліс қысқа, ал сабақ ұзақ, оның үстіне дәретханаға шығып келуге сұранғанда мұғалімдердің барлық бірдей жібере бермейді. Қыздардың өзі бұл туралы былай айтады:

«Сабақта толып кеткен төсенішпен отырасың және «сыртқа ағып кетпесе екен, киімімде дақ бар ма немесе менен иіс шығып тұр жоқ па?» деп ойлаумен боласың.

«Біздің дәретханада етеккір төсеніші салынған сөмкені іліп қоятын жер жоқ. Сондықтан оны сыныптың ішінде алуға тура келеді, ал ұлдар болса сені мазақ етіп, келемеждейді».

Білім берудің қапы жіберілген мүмкіндіктері

Кейбір зерттеулер қыздардың дәретханада кезек күтудің нәтижесінде аптасына шамамен 30 минут сабақтан қалатынын көрсетеді. Мұның өзі оқу үлгеріміне жағымсыз әсер етеді.

«Жеке кабинаға кіру үшін кезекте тұруыма немесе дәретхананың іші бос болғанынша күтуіме тура келеді. Сол себептен сабаққа жиі кешігіп қаламын. Біздің қабатта қыздарға арналған тағы бір дәретхана ашылса екен», – дейді оқушылардың бірі.

Кемсіту

Қауіп-қатер тобына гигиеналық төсеніш сатып алуға мүмкіндігі жоқ және етеккір кезінде сабақтан қалуға мәжбүр болатын күнкөрісі төмен отбасылардың оқушы қыздары жатады:

«Біз апалы-сіңлілі үшеуміз. Анам бәрімізге төсеніш сатып алу қымбат, соның орнына шүберекті пайдаланған дұрыс дейді. Бірақ мен мектепке олай бара алмаймын, менде бірінші күні қан үнемі көп ағады».

Зорлау қаупі

Ресми мәлімет бойынша Қазақстанда дәретханасы сыртта орналасқан 50-ден сәл ғана асатын мектеп бар. Бірақ бұл қағаз жүзінде ғана, ал шындығында жағдай ондай жақсы емес. Өңірлердегі мектептерде көп жағдайда мұндай дәретхана бар, оны ғимараттағы дәретханамен қатар пайдаланады. Мұның неліктен проблема екенін түсіну үшін Тараздағы көше дәретханасында 12 жасар оқушы қыздың зорланғанын еске түсірсе жеткілікті. Мектепте оқитын қыздардың бірі былай деп жазады:

«Былтыр немесе алдыңғы жылы бізде мектеп ішінде дәретхана жасалды, бірақ оны көбінесе мұғалімдер пайдаланады, ал бізді сырттағысына жібереді. Кейде оны жақын маңдағы үйлерде тұратын адамдар да пайдаланады. Ауылда бұл қалыпты жағдай».

Қыздардың жағдайын жақсарту үшін не істеуге болады?

Мектептен СанЕжН талаптарын сақтауына қол жеткізу.

Мектеп дәретханаларын реттейтін негізгі құжат – «Білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидаларын бекіту туралы № ҚР ДСМ-76 бұйрығы. Онда жалпы білім беретін және интернат ұйымдардың оқу корпустарында қыздарға арналған 70 адамға арналған жеке гигиеналық кабина болуға тиіс деп көрсетілген:

● 1 гигиеналық себезгі

● 1 унитаз

● 1 қолжуғыш

Жабық кабиналар болуына қол жеткізу.

Мектептер басшылыққа алуға тиіс осы Қағидаларда былай делінген. 5-тарау 92-тармақ: «Объектілердің санитариялық тораптарында унитаздар, қол жуатын раковиналар, қолды жууға және кептіруге арналған құралдар, қоқыс жинауға арналған қоқыссалғыштар орнатылады. Білім алушылар мен тәрбиеленушілерге арналған унитаздар жабық кабиналарда орналастырылады, білім беру объектілерінің мектеп алды сыныптары үшін балаларға арналған унитаздар орнатылады».

Тұрмысы төмен отбасылардағы қыздарды тегін төсеніштермен қамтамасыз ету.

«Мектептерді жан басына шаққандағы қаржыландыруға осындай оқушы қыздарға ең болмаса аздаған мөлшерде гигиеналық құралдарды сатып алу шығыны кірмейді. Айта кететіні, бұл мемлекеттік бюджеттеу деңгейінде жүйелі кемсітудің және инклюзивті көзқарастың жоқтығының көрсеткіші, яғни бюджеттеу кезінде орташа статистикалық адам ретінде дені сау ер адам ғана, ал орташа статистикалық бала ретінде дені сау ұл бала ғана алынады», – дейді Алматы қаласындағы балалар құқықтары жөніндегі уәкіл Халида Әжіғұлова.

Даладағы дәретханаларды жою.

ҚР Білім министрі Асхат Аймағамбетов: «Алдымызда тұрған міндет – көшеде орналасқан дәретханаларды толығымен жою», – деп бірнеше рет баса айтты. Оқу орнында болып жатқан барлық жағдай үшін мектеп директоры жауапкершілік көтереді. Жеке санитарлық-эпидемиологиялық талаптар бойынша (мысалы, ауыз су режимі немесе белгілі бір заттарды жою үшін) арнайы жауапты тұлғалар тағайындалуы мүмкін, бұған қоса техникалық персонал дәретханалардың тазалануы үшін жауап береді. Бірақ басты жауапкершілік директорға жүктеледі. Егер аймақтың қатарынан бірнеше мектебінде жүйелік мәселе туындаса, онда білім беру бөліміне (басқармасына), одан әрі әкімге қатысты заң мәселелері туындайды.

Мектептегі қыздардың гигиенасына деген көзқарасты өзгерту.

Зерттеушілердің пікірінше, көптеген қыздар етеккір – «жабық» тақырып және оны үлкендермен талқылау орынсыз деген көзқарасты қабылдады, сондықтан олар аналары мен мұғалімдеріне соған қатысты сұрақ қоюға ұялады. Бұл етеккірді ұят нәрсе ретінде қабылдауға ықпал етеді, мұның өзі етеккірдің не екенін және гигиеналық құралдарды қалай пайдалану керектігін дұрыс түсінбеуге әкелуі мүмкін. Ал бұл қыздардың денсаулығына қатер туғызуы мүмкін. Мысалы, көптеген қыздар етеккірінің тұрақты еместігі немесе ол кезде қатты ауырсынатыны туралы айтады, бірақ қалыпты етеккір циклі не екенін нақты түсінбегендіктен ешқандай көмек сұрамаған. Сондықтан қыздарды, ата-аналар мен мұғалімдерді интимдік гигиена, әсіресе қоғамдық орындардағы гигиена ережелері туралы сауатты түрде хабардар етуді бастау маңызды. Медиа, белсенділер, ҮЕҰ мен білім беру және денсаулық сақтау саласының қызметкерлерінің бұл бағытта бірлесіп жұмыс істесе игі болады.

Коллаждар: Анна Кушнарёва

Фотосуреттерді Peremena.media редакциясы ұсынған

Материалы по теме:

От табу к соучастию: как Make Mektep меняют отношение к школьным уличным туалетам

«Программирование – не магия, а навык»: как казахстанки осваивают сферу IT с нуля

Личная история: как в музыкальной школе закончилась моя страсть к музыке

5 важных вещей, которым меня научила школа

Yingya St. Peter's School – новая школа, объединяющая лучшее от Запада и Востока

Teach for Qazaqstan: «Не все герои носят плащи»

«Туалетом в здании пользуются учителя, а девочек отправляют в уличный»: о проблемах со школьными туалетами в Казахстане

«Судя по тебе, ночью ты не учёбой занимаешься»: истории о буллинге со стороны учителя

Енотовый мейкап и водка в пышных платьях: команда Manshuq вспоминает свой выпускной

Читать также:

Загрузить еще